Sağlık kuruluşlarında fizik muayeneler yapılırken kişide lenf bezi şişliğinin görülmesi sık karşılaşılan bir durumdur. Bu sorunun çeşitli mikroorganizmalar ile enfeksiyon sonucu oluşan hastalıklardan kaynaklanması, lenf bezi büyümesinin iyi huylu şişmesine örnektir. Fakat romatizmal hastalıklar ya da hayatı tehdit eden kanserler türleri de lenf bezinin şişmesine yol açabileceği için bu şişliğin altta yatan nedeninin saptanması, ihmal edilmemesi gereken bir durumdur. Peki, lenf bezi şişmesi nasıl geçer? Detaylar yazımızda.
Vücutta kan dolaşımı ile benzer olan, yağ yapıdaki maddelerin taşınması ve vücut savunmasının meydana getirilmesinden görevli olan diğer bir dolaşım ağına lenfatik sistem denir. Lenfatik dolaşımını sağlayan ve lenf damarlarının üzerinde bir kontrol noktası gibi çalışan lenf bezleri bulunur. Normal şartlardaki lenf bezleri (düğümleri) 1-15 mm çapı bulunan, kapsüllü ve yuvarlak şekilli dokulardır. Lenf damarları boyunca genellikle gruplar halinde yer alırlar ve sıralanmış zincir gibi görünen yapıları meydana getirirler. Lenf bezleri, vücut için yabancı olan maddeleri tanıma özelliğine sahiptir. Antijen moleküller, bağışıklığın uyarılmasını sağlar. Vücuttaki mikroorganizmaların varlığına işaret eden antijenler ve çeşitli yabancı maddeler, lenf damarları ile lenf bezlerine ulaşır ve savunma hücreleri tarafından tanınır. Sonrasında bağışıklık sistemi bu uyaran için gerekli cevabı vermek adına savunma mekanizmalarını harekete geçirerek bu mikroorganizma ve yabancı maddelerin ortadan kaldırılması sağlar.
Vücutta 600’e yakın lenf düğümü vardır. Bu yüzden vücutta geniş bir dağılımları bulunur. Lenf bezlerinin yer aldığı bölümler şu şekilde sıralanabilir:
Ayrıca, göğüsün ortasında ve karın içinde de daha derin bölgelere yerleşmiş olarak lenf düğümleri mevcuttur.
Bunların yanı sıra; öksürük, boğaz ağrısı, halsizlik, ateş, terleme, titreme ve burun akıntısı da semptomlar arasında yer alır.
Lenf bezi büyümesi, vücudun herhangi bir yerinde bir problem olduğunun işaretidir ve kolay anlaşılabilir. Bazı durumlarda, diğer problemler ortadan kalktıkça şişmiş lenf bezleri de küçülmeye başlar. Lenf bezlerinizde ağrılı şişlik varsa ve bu durum birkaç günden fazla sürmüşse doktora başvurulması gerekir. Şişmiş ancak ağrı ya da hassasiyet hissedilmeyen lenf düğümleri ise kanser gibi ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir.
Lenf bezleri, genellikle yer aldıkları bölgedeki bir enfeksiyondan dolayı şişer. Örneğin, boyun lenf bezleri, soğuk algınlığı gibi bir üst solunum yolu enfeksiyonundan ötürü şişebilir. Lenf bezindeki bu şişme, lenf sisteminin vücudu zararlı organizmalardan kurtarmak amacıyla çalıştığının bir göstergesidir. Ayrıca lenf bezleri bazı ilaçlar, sistemik bozukluklar veya kanser türleri nedeni ile de şişebilir.
Lenf bezi şişmesine neden olan enfeksiyonlar:
Lenf bezi şişmesine neden olan bağışıklık sistemi bozuklukları:
Şişmeye neden olan kanserler:
Şişmeye neden olan ilaçlar:
Şişmiş lenf bezlerinin teşhisi için hekim ilk olarak fizik muayene yapar. Elle kontrol ettiği büyümüş lenf bezinin özelliklerini değerlendirir. Fiziki muayenede şişliklerin vücudun genelinde ya da tek bir bölgesinde olması, büyüklüğü, etrafındaki kızarıklık veya sıcaklık hissi, hassasiyeti, kıvamı ve hareketliliği değerlendirilir. Sonrasında tam kan sayımı, sedimantasyon (ESR), karaciğer ve böbrek işlevleri, viral ya da bakteriyel bir sebepten dolayı meydana geldiği düşünülen lenf bezi büyümeleri için etken olduğu düşünülen mikroorganizmayla ilgili laboratuvar testleri, altta yatan hastalığın nedeninin bulunması için istenir.
Doktor tarafından yapılan fizik muayene ve laboratuvar testlerin sonucuna göre tespit yapılır. Tespit edilen şişmiş lenflerin incelenmesi için görüntüleme tekmiklerinde ilk olarak ultrasonografiye başvurulabilir. Göğüs hastalıkları ile ilgili bir durumdan şüphelenildiği zaman akciğer grafisi çekilebilir. Büyümüş lenf düğümlerinin vücutta dağılımının anlaşılması için bilgisayarlı tomografi ve pozitron emisyon tomografisi (PET/BT) yapılabilecek diğer görüntüleme yöntemleridir. Anormal lenf düğümü ve kötü huylu hastalığı destekleyen semptomların olması halinde, altta yatan hastalığın anlaşılabilmesi için biyopsi işlemi yapılabilir. Lenf bezleri için yapılan biyopsi işlemi eksizyonel şekilde gerçekleşir. Eksizyonel, şüphe duyulan lenf bezinin bütünlüğünün korunması ile tamamen çıkarılmasıdır. Bu işlem için çoğunlukla en büyük lenf düğümü seçilmektedir. Çıkarılan lenf düğümü mikroskobik, patolojik ve histolojik olarak inceleme altına alınır.
Lenf bezi büyümesinde hastalığın gidişatını ve tedavi biçimini, altta yatan hastalık belirler. Viral veya bakteriyel enfeksiyondan dolayı oluşan bölgesel büyümeler destek tedavisi veya ilaç kullanımı ile gerileyebilir. Genellikle bölgesel büyümeler vücut genelinde meydana gelen büyümelere oranla daha iyi bir gidişata sahiptir. Şişen lenf bezlerinde ağrı ve hassasiyet varsa o bölgeye sıcak kompres uygulamak ağrının hafiflemesine yardımcı olabilir. Dinlenmek ve doktorun bilgisi dahilinde kullanılan ağrı kesiciler de semptomların kontrolü için başvurulabilecek diğer seçeneklerdir.
Viral hastalıklardan dolayı büyüyen lenf bezleri çoğunlukla hastalığın geöemsi sonrası normal boyutuna geri döner.
Bakteriyel sebebiyle oluşan büyümelerde tedavi için antibiyotikler reçete edilir.
Lenf bezi şişliği, kullanılan ilaçlardan dolayı oluşmuşsa mevcut tedavinin alternatifinin oluşturulması amacıyla ilgili bölümden yardım istenmelidir.
Bağışıklık sistemindeki sorunlardan ötürü meydana gelen romatizmal hastalıklar için altta yatan etkene göre tedavi planlanırken, kanser sebebiyle büyümüş lenf bezlerinde hastalığın tedavisi için cerrahi girişimler, kemoterapi ya da radyoterapi tedavilerine başvurulabilir.
Vücutta teşhis edilen lenf bezi büyümesi, basit enfeksiyonlardan hayatı tehdit eden ciddi kanserlere kadar geniş bir skalada geliştiği için fark edilmesi halinde en kısa zamanda sağlık kuruluşlarına başvurulması önerilir. Altta herhangi bir sebep olmadığı halde lenf bezi büyümesi devam ediyor veya 1 aydan uzun süredir aynı boyuttaysa, eşlik eden ateş, gece terlemesi ve kilo kaybı gibi hallerde sağlık kuruluşlarına acil başvurmayı gerektiren alarm belirtilerdir.
Bazı bitki ve otlar ile şişmeye iyi gelebilmektedir. Bu bitki ve yöntemler:
Lenf bezleri ağrısı ve belirtileri varsa kulak burun boğaz branşına başvurulmalıdır.
