Kum dökme, her kişide görülebilecek bir sağlık problemidir. Genetik, beslenme şekilleri veya bazı hayat tarzı değişiklikleri böbrekte kum oluşmasına neden olabilir. Peki, kum dökme belirtileri nelerdir? Detaylar yazımızda.
Kum dökme; böbreklerde meydana gelen kristallerin veya taşların vücut ısısındaki idrarda çözünememesi durumunda katı şekilde parça parça idrarda bulunmasına denir. Vücutta bulunan üriner sistem böbreklerden idrar kanalları yardımıyla idrar kesesine diğer ismi ile mesaneye idrar taşıma ve buradan da vücut dışına atma işlemlerini üstlenir. Böbreklerden yol alarak idrar torbasına giden idrar içinde kum ya da taş bulunması durumunda, ince yapıdaki idrar kanallarından kolayca ilerleyemez ve burada birikime sebep olur. Bu birikim neticesinde ise böbreklerde şişme oluşur ve bu şişme şiddetli ağrı, bazı vakalarda ise bulantı ve kusmaya neden olur. Meydana gelen taş ince idrar kanallarına doğru indikçe ağrı vücutta daha fazla yaygınlaşır ve idrara çıkma hissi artar. Zaman geçtikçe idrarın rengi koyulaşır ve bazı durumlarda idrarda kan görülür. Genellikle idrar yapma sırasında yanma hissi oluşur. Kum dökmenin şiddeti arttığı zaman ağrılar dayanılmaz bir hal alabilir. Bu durumda hastalar genellikle acil servise başvururlar.
Böbrek kumu dökme belirtileri bireylerin çok merak ettikleri konulardan biridir. İdrarda kum belirtileri meydana gelen kristallerin büyüklüklerine göre farklılık gösterir. İnce yapıdaki idrar kanallarından geçebilecek oranda küçük kristaller genellikle herhangi bir semptom göstermez. Daha büyük boyuttaki taşlar ise özellikle bir kanalın tıkanmasına yol açarsa ağrılara sebep olur. Hastalığın tedavisi gecikirse hastalığın bundan dolayı ağrılar da şiddetlenebilir.
Kum dökme problemi genel olarak kaburgalar ile kalça arasında ya da alt karından vücudun yan bölgesine doğru yayılan bir ağrı ile kendini belli eder. Bu ağrı sıklıkla sırta ve kasıklara doğru da yayılır. Ağrılar şiddetlenmesi mide bulantısı hatta zaman zaman kusmaya da sebep olabilir. Kum dökme ağrısı esnasındaki ağrı genellikle aralıklarla meydana gelir. 20-60 dakikalık aralıklarla ağrı şiddetlenir ve azalır. Bunların haricinde en yaygın kum dökme belirtileri şu şekildedir:
Böbreklerde kum olması genellikle vücudun olağan ısısında çözünemeyen sistin, fosfat ve oksalat gibi kristaller nedeniyle meydana gelir. İdrar yolundaki sistemlerde yer alan bütün kanallar incedir ve büyük, katı maddelerin geçmesi için uygun değildir. Kanallardan geçemeyen kristallerin böbrekte kalması nedeniyle böbrek kumu oluşur. Bunun haricinde idrarda fazladan kalsiyum olması ve bazı ilaçlar, aşırı ürik asit sebebiyle oluşan gut, crohn hastalığı ya da ülseratif kolit gibi gastrointestinal sistem hastalıkları da bu duruma sebep olabilir. Bazı vakalarda ise aileden gelen genetik aktarım böbrek kumunun açıklaması olabilir. Birçok vakada ebeveynlerinde de böbrek kumu olduğu görülür.
Kum dökme tanısı için idrar ve kan tahlilleri yapılması gerekir. Bu testler:
Bu tetkiklerin sonucunda idrar içinde genellikle kan hücreleri (eritrosit, lökosit) görülür. Yanı sıra bazı hastalarda böbrek fonksiyonları bir nebze yükselmiş olabilir. Böbrek taşı olan ya da kum döken hastalarda enfeksiyon da bulunabilir. Bu tür hastalar yakın takip edilmelidir.
Kum teşhisi neticesinde boyutun 5mm'den küçük olduğu belirlenirse kendiliğinden düşme olasılığı %70-85 oranında olabilir. Küçük boyuttaki kum veya taş ağrısını azaltmak için ağrı kesici kullanımı yeterli gelebilir. Ağrı kesici tedavisinin yanında hastanın bol bol alması, idrar miktarını arttırması ve bu sayede küçük boyuttaki kristallerin vücuttan atılımını kolaylaştırması tavsiye edilir. Ayrıca tedavilere ek olarak egzersiz yapılması bilhassa sık sık ip atlanması kumun ya da taşın düşmesi için iyi bir yöntem olabilir. İnce idrar kanallarında genişlemeye yardımcı olan prostat ilaçları da tedavide kullanılabilen ilaçlardandır.
5mm'den küçük olmasına rağmen ağrı kesici tedavisinin işe yaramadığı ve bir türlü düşmeyen böbrek taşları ise ses dalgası yardımıyla taş kırma (ESWL) yapılarak yok edilir. Bu tedavide taşın sert olması ya da hastanın bu tedaviye uygun olmaması halinde endoskopik lazerle taş kırma tedavisi (URS) uygulanabilir. Kum dökme semptomlarından biri olan bulantıyı engellemek için tedavilere ek mide bulantısını gideren ilaçlar da hastaya verilebilir. Bazı vakalarda kum dökmesine eşlik eden enfeksiyonun engellenmesi için hastaya uygun bir antibiyotik tedavisi de reçete edilebilir. Tedavi sürerken böbrek işlevlerinin geri gelip gelmediği ve böbrekteki şişliğin nasıl değiştiğine bakılır.
