Çocuk sahibi olamayan çiftler için hem kadın hem de erkek etkeni oldukça önemidir. Bu anlamda problemin kaynağını bulmak adına bazı testler yapılır. Erkeklerde spermiogram testi bakılması, sperm yeterliliğini görmek ve gerekli tedaviye başlanması için yol göstericidir. Peki, sperm testi nasıl yapılır? Detaylar yazımızda.
Ejakülasyon yani boşalma sonrası meydana gelen meni, farklı salgı bezleri ile oluşturulan, yapışkan, yoğun kıvamlı ve beyaz renge yakın bir sıvıdır. Meni içinde bulunan, başı ve kuyruğu olan, sayısı milyonlardan fazla ve hareketli hücreler ise sperm, yani üreme hücresidir. Sperm, kadın rahmine girdiği zaman kuyruğu ile hareket ederek fallop tüplerinde yer alan olgunlaşmış kadın yumurtasına ilerler. ve yumurta ile birleşir. Bu sayede üremenin ilk evresi gerçekleşmiş olur. Her boşlama esnasında oluşan meni, spermi destekleyen ve döllenmeye yardımcı olan fruktoz, koagülasyon maddeleri, spermin hareketini kolaylaştıran kayganlaştırıcı maddeler ve enzimleri içerir. Sperm testi ile bütün bu sıvıların miktarı ve kalitesi detaylı bir şekilde incelenir. Çocuk sahibi olmak isteyen ama gebelik elde edemeyen çiftlerin, doktora başvurmaları akabinde hekim detaylı öyküyü alır ve fizik muayene yapar. Geçmişte yapılmış olsa dahi kısırlık olabileceği için sperm testi tekrarlanır. Tüm bunların yanında sperm üretimine etkisi olan bazı hastalıkların varlığında veya geçirilmiş hastalıkların sonrasında da sperm testi uygulanabilir.
Semen analizi de denilen sperm testi yapılmadan önce, uzman hekim çocuk sahibi olmak isteyen çift ile detaylı bir görüşme yapar. Doktor görüşmede çiftin daha önceden geçirdiği hastalıkların varlığını, geçmişte cinsel yol ile bulaşan bir hastalık geçirip geçirmediklerini, kronik hastalıklarının olup olmadığını sorar. Kadının yumurtlama ve ideal üreme zamanını kesinleştirmek amacıyla adet düzenini de sorar. Ardından gerekli bulursa sperm testi yapılmasını ister. Test için ortalama 2 - 5 gün kadar cinsel perhiz uygulayan erkek, sperm testi için bir odaya alınır. Burada yer alan steril kabın içine meninin konması sonrası, kap inceleme için hızla laboratuvara yollanır. Laboratuvara gelen sperm örneği, sperm için özel hazırlanmış alet ve tekniklerle incelenir. Gerekli ise doktor, ilerleyen bir dönemde testin yeniden yapılmasını isteyebilir. Testte gereken sperm örneğinin hastanede hızlıca alınması doğru sonuç vermesi için önemlidir. Fakat örneği vermede zorlanan hastaların, meni örneğini vücut ısısını koruyarak bir saat içinde hastaneye getirmeleri halinde semen analizi yapılabilir. Mastürbasyon ile örnek veremeyen hastalar için sperme zarar vermeyen ve bu işlem için özel hazırlanmış prezervatif verilerek partneri ile ilişki akabinde de örnek alınabilir. Aynı şekilde spermin bir saat içinde ve vücut ısısına yakın bir derecede hastaneye getirilmesi gerekir. Spermiogram test neticesi 1 gün sonra alınabilir.
Hastanede erkekten alınan meni hacminin ortalama olarak 2 - 6 ml. olması istenir. Bu değerden az olan meni, sperm azlığı kabul edilir ve dolayısıyla üreme ile ilgili sorunlara neden olur. 6 ml’den fazla olan sperm örneği ise semende sıvı fazlalığı olduğunu ve sıvıya nazaran sperm miktarının azlığını gösterir. Yanı sıra semen örneği ilk alındığı esnada yoğun kıvamlı ve yaklaşık 20 dakika sonra sıvılaşmış olması gerekir. Sıvılaşmanın meydana gelmemesi halinde spermin hareketliliği, yani yumurta ile birleşmesi engellenebilir. Sperm sayısı mililitre başına 15 milyondan fazla ve Ph oranı 7.2 - 8.0 aralığında olmalıdır. Boşalma sonrası ilk 1 saat içinde sperm hareketliliği denilen motilite miktarının %50'den yüksek olması yumurtayı dölleyebilmesi için gereklidir. Sperm testi neticesinde bulunan 0 değer hareketsizliği, 4 olursa iyi hareketliliğe işaret eder. Morfolojik açıdan incelendiğinde de şekil, boyut ve görünümün, hasarsız ve üremeye uygun olmalıdır. Kruger kriterlerine göre bu değerlendirme neticesinde kötü şekilli sperm sayısının %85’ten az olması gerekir.
Astenospermi: Sperm hareketliliğinin normal değerlerden düşük olması halidir.
Azospermi: Semenin hiç sperm içermediğini gösterir.
Normospermi: Sperm hücrelerinin canlı, sağlıklı ve hareketli olduğunu gösterir.
Teratospermi: Şekil bakımından sağlıklı olan sperm sayısının az olması durumudur.
Oligoastenospermi: Sperm sayı ve hareketliliğinin normalden az olduğunu gösterir.
Oligospermi: Meninin az sperm içerdiğini ifade eder.
Erkek üreme hücresi olan sperm miktarını ve kalitesini olumsuz etkileyen etkenler şu şekilde sıralanabilir:
