Testis torsiyonu veya halk arasında bilinen ismi ile testis dönmesi, testislerin kendilerini besleyen spermatik kord etrafında dönmesi durumudur. Testis torsiyonu her yaştaki erkekte görülebilir, ancak en sık yenidoğan ve ergenlik döneminde yaşanır. Testis dönmesi halinde tedavisi için en kısa zamanda cerrahi müdahale gerekir. Aksi takdirde dokuya kan gitmediği için fonksiyon kaybı yaşanır ve çürüme başlar.
Testis torsiyonu veya halk arasında bilinen ismi ile testis dönmesi, testisin kendi çevresinde dönmesi ile damarlarının testisin kan dolaşımını sağlayamaz hale gelmesidir. Çoğunlukla genç erkeklerde ve çocuklarda görülen bir durumdur. Genellikle tek taraflı gelişen bu durum, herhangi bir darbeye bağlı gelişebileceği gibi bazen de nedensiz bir şekilde kendiliğinden meydana gelebilir. Nadir vakalarda ise her iki tarafta da gelişebilir. Dönme sonucu testise giden damarlardaki kan akışı durur. Problem ilk 6 saatte teşhis edilip çözülürse bu tarz bir durumla karşı karşıya kalınmaz. Ancak süre geçtikçe dokuya kan gitmediği için fonksiyon kaybı yaşar çürüme başlar. Bu gibi durumlarda acilen cerrahi müdahale yapılmalıdır.
Torsiyon; burulma ve dönme anlamlarını taşır. Testislerin, torsiyone olması yani testisin içinde bulunduğu kordun kan alımını azaltır. Testislerin spermatik kord üzerinde bir defadan fazla dönmesi ise kan akışını tamamen durdurabilir. Bu gibi bir halde testis çok hızlı bir şekilde hasar alır.
Testis dönmesine sebep olan etkenler henüz tam olarak bilinmez. Ancak testis torsiyonu problemi olan yaşayan erkeklerin birçoğunda ‘Çan tokmağı (Bell clapper)’ ismindeki deformite bulunur. Çan tokmağı sorunu testislerin skrotum içinde kolayca hareket etmesine neden olur. Norma şartlarda testisler, çevresindeki güçlü ve destekleyici bağ dokusundan dolayı skrotum içerisinde rahatça hareket edemezler. Çan tokmağı probleminde ise testislerin artan hareket etme hali dönme riskini artırır. Fakat çan tokmağı deformitesi olan her erkek, testis torsiyonu rahatsızlığı yaşayacak denemez. Yanı sıra testis dönmesi ağır egzersizden bir süre sonra, testislerdeki küçük bir yaralanmanın akabinde ya da uyku sırasında oluşabilir. Ergenlik döneminde artan testosteron hormonunun etkisiyle testislerin hızlı büyümesi testis dönmesi ihtimalini artırırken, soğuk havaya maruz kalmak da torsiyon riskini artıran bir diğer etkendir. Testis dönmesi bilhassa 12-18 yaş arası genç erkeklerde görülür. Ayrıca ailesinde testis dönmesi hikayesi bulunan erkekler erkekler de torsiyon yaşama açısından risk altındadır.
Testis torsiyonunda meydana gelen semptomlar şu şekilde olabilir:
Küçük çocuklarda testis dönmesi sonucu oluşan ağrı, çocuğu gece uykusundan uyandıracak derecede şiddetli olabilir.
Teşhiste fiziksel muayene önemlidir. Testisin el yardımıyla yukarıya doğru kaldırılması ve vücuda yaklaştırılması sonucu ağrının şiddeti artıyorsa testis torsiyonundan şüphelenilebilir. Gecikmiş vakalarda testis dokusu öldüğü için az ağrı hissedilebilir. Muayenenin yanında yanı sıra renkli Doppler ultrasonografi de kullanılır. Hekime gelmekte gecikmiş vakalarda sintigrafi tetkikleri yapılarak, testisin kan akışı durumu incelenebilir. Yapılan incelemelerde kan akışının azalması veya yok olması testis dönmesini akla getirebilir.
Testis dönmesi en fazla pubertede (buluğ çağında), 2. olarak da yenidoğan döneminde görülür. Bilhassa inmemiş testis veya retraktil testis teşhisi olan çocukta testis torsiyonu riski yüksektir. Fakat torbaya inmiş testiste de torsiyon riski bulunur.
Tedavi için acil cerrahi uygulanması gerekir. Hekime erken başvurulması ve ilk 8 saatte acil cerrahi uygulanması sonucu testisin kan dolaşımını bozan sorun testisin canlılığı kaybolmadan tedavi edilebilir. Bu sayede ilgili testis işlevini sürdürebilir. Dönmüş testis ameliyat ile normal pozisyonuna geri getirilerek dikiş ile sabitlenir. Aynı zamanda torsiyon riskini ortadan kaldırmak için diğer testis de torbaya dikiş ile sabitlenir. Fakat başvuruda veya teşhiste gecikme olaması ve ilk 8 saatte acil cerrahi müdahale gerçekleşmemesi sonucu testisin dolaşımı bozularak canlılığını kaybeder. Cerrahi operasyon uygulandığında canlılığını kaybetmiş testis varsa çürümüş testisin çıkarılması gerekir.
