İnsan vücudundaki hücrelerin ihtiyaç duyduğu enerji, besinlerle karşılanmaktadır. Yağ, karbonhidrat içerikli besinler enerji için kullanılır ve vücutta glikoza dönüşmektedir. Kan şekeri ise kanda bulunan glikoz miktarını ölçmektedir. Minimum 8 saat açlık sonrasında kanda ölçülen glikoz düzeyi açlık kan şekeridir. Besin alımından 2 saat sonra ölçülen kan şekeri ise tokluk kan şekeridir. Açlık ve tokluk kan şekeriyle ilgili detaylı bilgi için yazımıza göz atabilirsiniz.
Kan şekeri, kandaki glikoz miktarının ölçüldüğü değerdir. Normalden daha fazla glikoz kanda taşınıyorsa vücutta birçok dokuya zarar verebilir. Glikoz, metabolizmanın enerji üretimi esnasında kullanılan temel besin maddesidir. Açlık kan şekeri, minimum 8 saat açlık sonrasında kanda ölçülen glikoz düzeyidir. Test sayesinde kişinin hiperglisemi veya hipoglisemi olup olmadığı konusunda bilgi sağlanır. Fakat kesin tanı için açlık kan şekeri yeterli değildir.
Sağlıklı bir bireyde bu değer 70-100 mg/dl arası kabul edilmektedir. Değerin 60 mg/dl altında ölçülmesi hipoglisemi olarak adlandırılmaktadır. 100 mg/dl üzerindeki ölçümler ise mekanizmalarda bir sorun olduğunu gösterir, şeker hastalığı açısından riskleri bulunmaktadır. 126 mg/dl üzeri ise şeker hastalığı olarak tanımlanır. Hamilelerde ise açlık kan şekeri değeri 95 mg/dl’nin altında olmalıdır.
Ölçüm 8-12 saatlik açlığın ardından alınan kan örneğiyle yapılmaktadır. Bu süreçte kişi strese neden olacak durumlardan uzak durmalıdır. Sigara, alkol, kafein gibi ürünlerin tüketimi ölçüm sonuçlarında olumsuz etki edebilir bundan dolayı tüketilmemeleri önerilmektedir. Takip amacıyla gerçekleştirilen ölçümlerde kişinin parmak ucundan alınan kan örneğiyle kan şeker ölçüm cihazı yardımıyla ölçülebilmektedir.
İnsülin hormonu pankreasta üretilmektedir ve glukoz hormonunu besinlerden alarak dokulardaki hücrelere geçirmektedir. İnsülin miktarı az olduğunda glukoz hücreler içine giremez ve kandaki şeker seviyesini yükseltir. Bu nedenle 126 mg/dl üzerinde bir değer çıkmasına neden olmaktadır.
Aile geçmişinde şeker hastalığı olan kişiler ve yaş aralığı 45-50 olan kişiler daha riskli bir gruptadır.
Sağlıklı beslenme, düzenli beslenme, ara öğünlerde yoğurt benzeri besinler tüketerek dengede tutulmalıdır. Egzersiz yapmak, yürüyüş yapmak önemlidir. Doğuştan insülin üretemeyen hastalar bu yöntemlerle kan şekerini düşüremeyebilirler bundan dolayı şeker ilacı, insülin kullanmaları gerekebilmektedir.
Tokluk kan şekeri gıda alımından 2 saat sonra kanda ölçülen kan şekeri düzeyidir. Değerler şeker hastalığı hakkında bilgi vermektedir.
140 mg/dl üzerindeki tokluk kan şekerlerinde şeker hastalığı açısından risk yüksektir. 200 mg/dl üzerinde ise şeker hastalığı tanısı konulabilmektedir.
Yemek yenildikten 2 saat sonra kişilerin parmağından alınan damla kan ile veya damardan kan alınmasıyla ölçülmektedir. Yemek yedikten sonraki 2 saat içerisinde herhangi bir şey yenmemeli ve içilmemelidir. Tokluk kan şekeri, şeker yükleme testiyle de ölçülebilmektedir. Ölçüm yapılacak kişinin vücuduna şeker yüklendikten 2 saat sonra kan verir. Vücuda bir anda yüklenmiş olan şeker kanda tokluk kan şekeri ölçümü değerini verir.
Tokluk kan şekerinin yüksek olması için 200 mg/dl’nin üzerinde olması gerekmektedir. Fazla yemek yemek, stres, vücudun ihtiyacı olan insülini karşılayamamak bu değerin yükselmesine neden olmaktadır.
Gün içerisinde sıklıkla idrar çıkmak, görme sorunlarının yaşanması, yorgunluk, yemek yedikten sonra ağızda kuruluk hissi yüksek tokluk kan şekerinin belirtileridir. Bu belirtilerin görülmesiyle gerekli önlem alınırsa bazı hastalıkların önlenebilmektedir.
Tokluk kan şekeri değerini düşürmek için sağlıklı ve düzenli beslenmeye önem verilmelidir. Tam tahıllı gıdalarla beslenilmelidir. Gün içerisinde öğün atlamamaya özen gösterilmelidir.
Nişasta, un, şeker gibi karbonhidrat değeri yüksek besinler tüketilmemelidir. Düzenli olarak şeker takibi yapılmalıdır. Stresten uzak durulmalıdır. Bol su tüketmeye dikkat edilmelidir. Uyku düzenine dikkat edilmelidir. Doktorun verdiği ilaçlar düzenli kullanılmalıdır.
Kan şekeri değerleri yaşa, hastalığa, açlığa ve tokluğa bağlı olarak değişmektedir. Yetişkin ve sağlıklı bir bireyde açlık durumunda 70-100 mg/dl, tokluk durumunda 70-140 mg/dl’dir.
Çocuklarda olması gereken değerler yaşa göre farklılık göstermektedir. 0-1 yaş arasında açlık 90-170 mg/dl, tokluk ise 120-200 mg/dl olmalıdır. 2-8 yaş aralığında açlık kan şekeri değeri 80-160 mg/dl, 8 yaş üzerindeyse 80-130 mg/dl’dir. 2-8 yaş arası tokluk kan şekeri değeriyse 110-190 mg/dl, 8 yaş üzeri için 110-170 mg/dl’dir.
