Addison hastalığı, kortizol ve aldosteron hormonlarının yeterli seviyelerde salgılanmamasından kaynaklanan nadir bir hastalıktır. Bu hastalığa ait detaylı bilgi için yazımıza göz atabilirsiniz.
İnsan vücudunda hormonlar doku ve organların işlevlerini kontrol etmektedir. Bazı hormonların yeteri kadar üretilemediği durumda meydana gelen Addison hastalığı, adrenal yetmezlik olarak da bilinmektedir. Böbreklerin hemen üzerindeki adrenal bezleri kortizol ve aldosteron hormonlarını olması gereken değerlerin altında üretir. Hormonlarda meydana gelen düzensizlikler insan vücudunda çeşitli hastalıklara neden olmaktadır. Bu rahatsızlıklarla mücadele etmek için birçok hormon salgılanır. Kortizol hormonu da bu hormonlardandır ve vücudun strese karşı gerekli gerekli tepkileri gösterebilmesinde önemli bir rolü bulunmaktadır. Aldosteron hormonu da kanda bulunan sodyum ve potasyum dengesinden sorumludur. Böylelikle böbreklerin kan hacmini ve kan basıncını etkileyen idrar olarak çıkan sıvının kontrol edilmesini sağlamaktadır. Addison hastalığı böbrek üstü bezlerinin ürettiği kortizol ve aldosteron hormonlarının yeteri kadar üretilememesinden dolayı meydana gelen bir hastalıktır.
Her yaş grubunda ve cinsiyette görülebilen ve hayati tehlikesi olabilen bir rahatsızlıktır.
Bağışıklık sisteminin kendi doku ve organlarına saldırmasıyla meydana gelen otoimmün bir rahatsızlıktan kaynaklanmaktadır. Addison hastalığında bağışıklık sistemi, kortizol ve aldosteron salgılayan adrenal bezlerin dış kısmına saldırmaktadır. Bu nedenle hastalık meydana gelir. Hastalığın meydana gelmesindeki tek neden bu değildir. Meydana gelme nedenleri arasında şunlar yer almaktadır:
Birçok belirti meydana gelebilmektedir. Belirtiler genellikle bir anda meydana gelmez. İşlevlerin yavaş yavaş işlevinin bozulmasıyla belirtiler görülmeye başlanır. Görülen belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:
Yaralanma gibi bazı durumlarda yoğun stresten dolayı semptomlar hızlıca kendini gösterebilmektedir. Addison krizi olarak bilinen bu durum böbreküstü yetmezliği gibi ciddi bir durumun oluşmasıdır. Acil müdahale gerektiren bir durumdur. Addison krizinde genellikle görülen belirtiler şunlardır:
Addison krizinden şüphelenildiği durumda vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Öncelikle hastalığın kesin bir şekilde teşhis edilmesi gerekmektedir. Hastanın sağlık öyküsü dinlenir ve semptomlar gözden geçirilerek fiziksel muayene gerçekleştirilir. Kan testleri yapılarak kandaki sodyum, potasyum, kortizol, ACTH seviyeleri ölçülür. Kandaki miktarları hastalık hakkında doktora yol gösterir. ACTH stimülasyon testi ile yapay bir ACTH enjeksiyonu yapıldıktan sonra vücuttaki adrenal bezlerin çalışmasını test edilir. Düşük seviyede kortizol üretmesi, bezlerin doğru ve gerektiği gibi çalışmadığın göstergesidir.
Adrenal bezlerde kalsiyum birikintilerinin tespiti için röntgenler kullanılabilmektedir. Bilgisayarlı tomografiyle vücut görüntülenmesi de sağlanabilmektedir.
Tedavisi eksik olan hormonun yerine konulmasıyla gerçekleştirilir. Glukokortikoid kısa etkili hidrokortizon tabletleri iki ya da üçe bölünmüş dozlarda alınır. Mineralokortikoid olarak da fludrokortizon tablet kullanılabilmektedir. İlaçlar ve dozları kişiden kişiye, hastalık durumlarına göre farklılık göstermektedir.
Doktorlar hastanın ve hastalığın durumuna göre yoğun aktiviteler sonrası daha fazla tuz tüketmesini isteyebilirler. Nemli ve sıcak havalarda da fazla tuz tüketilmesi gerekebilmektedir. Acil durumlar için hastanın yanında enjekte edilebilir kortikosteriod bulunması da uygun görülürse doktor tarafından istenir.
Sağlıklı ve stresten uzak bir hayat tarzı addison hastalığına sahip kişiler için önemlidir. Besleyici ve dengeleri bir diyet uygulanmalıdır. Beslenmede dikkat edilmesi gereken durumlar arasında aşağıdakiler yer almaktadır.
Beslenmenin addison hastalığında önemli bir yeri bulunmaktadır. Bundan dolayı bir uzmandan yardım almanız önerilmektedir.
Addison hastalığı belirtileri gözlemlendiğinde ya da şüphelenildiğinde “Endokrinoloji” bölümüne başvurulmalıdır.
