İçinde etanol bulunan ve keyif veren içkilere “Alkollü İçkiler” denir. Alkolün tarihi neredeyse insanlık tarihi kadar eskidir. Alkol üretimine insanlığın yerleşik hayata geçmesiyle beraber başlamıştır. İlk bira yapımı bundan yaklaşık 8 bin yıl kadar önce Mezopotamyalıların arpayı ekmek yapmak için ilk ıslah etmesiyle başlamıştır. Sümerlerin 6 bin yıl önce Godin Tepelerinde (Batı İran ve Anadolu) bira ve şarap tükettikleri bilinmektedir.
Alkol ilişkili karaciğer hasarları karşımıza ‘alkolik karaciğer hastalığı’ adı altında basit yağlı karaciğerden, alkolik hepatite veya siroza kadar giden geniş hastalık spektrumunu kapsayan bir tanımlama gelmektedir. Avrupa toplumunda sirozun en sık nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle bölgemizde alkol tüketiminin yoğunluğu konuyu karaciğer penceresinden işlemeye yöneltti. Masum bir ürün tüketmediğinizi bilmeli, alınan alkol miktarının hastalanma riskinde önemli yere sahip olduğunu bilmelisiniz.
Alkolik hepatitin akut sendromu şiddetlidir ve kötü sonuçlara yol açmaktadır. Uzun süreli yoğun alkol içicilerinin çoğunda yağlı karaciğer gelişmekle birlikte, %10-35’inde alkolik hepatit ve %8-20’sinde siroz gelişecektir. Kadınlar alkol ilişkili karaciğer hastalığına daha yatkın olmakla birlikte, alkolik hepatitlerin çoğu erkek hastalardan oluşur. Siroz gelişimini önlemek için günlük etanol alım alt limiti 30-50 gramdır. Alkolik hepatit gelişenlerde günlük alkol tüketimi çoğunlukla 100 gramdan fazladır. Günlük etanol tüketiminin erkeklerde 40-80 gramı, kadınlarda ise 20-40 gramı aşması halinde 10-12 yıl içinde neredeyse kesin olarak alkolik karaciğer hastalığı gelişecektir.
Alkolik karaciğer hastalığında çoklu çevresel ve genetik faktörlerin kombinasyonu bireysel yatkınlığa etkide bulunmaktadır. Alkol alım öyküsü, fizik muayene ve laboratuar sonuçları tanıda önemli adımlardır. Beslenme bozukluğu olan hastada ateş, düşük kan basıncı ve taşikardi önemlidir. Sarılık ve karında şişlik (asit) yaygındır ve çoğu hastada şuur değişikliği vardır. Karaciğer büyük ve hassastır. Karaciğer testlerinden AST/ALT oranı genellikle 2’nin üzerindedir. GGT anlamlı yükselir.
Alkolik karaciğer hastalığında tedavi üç kategoriden oluşur: alkolizm tedavisi, beslenme desteği ve spesifik ilaç tedavileri. Alkolün bırakılması konusunda profesyonel psikiyatri veya madde bağımlılığı uzmanlarının konuya dâhil edilmesi şarttır. Alkolik hepatit hastalarında kötü beslenme kriterleri olumsuzluğu arttıran bir faktördür. B vitamini (özellikle tiamin), folik asit ve K vitamini verilmesi önemlidir. Çoğu hastada çinko eksikliği vardır. Vitamin ve mineral desteğine yaklaşık 6 ay-1 yıl kadar devam edilir. Uygun hastalarda prednizolon, pentoksifilin, propiltiourasil, antioksidanlar ve kolşisin verilebilir. Yüksek kalorili diyet önemlidir. İleri evre sirozlu hastalarda tek seçenek karaciğer naklidir.
Günlük yaşamda sıkça tüketilen alkol konusunda kişilerin güvenlik sınırları içinde olup olmadığının anlaşılmasının yolu, bir şikâyet gelişmesini beklemeden Gastroenteroloji polikliniklerinde periyodik kontrollerden geçilmesidir.
