Bu yazıda sizlere çocuklarda sık görülen bir viral hastalık olan beşinci hastalık hakkında bilgi vermek istiyorum. Beşinci hastalık, parvovirus B19 adlı bir virüsün neden olduğu hafif bir döküntülü hastalıktır. Beşinci hastalık, tarihsel olarak çocuklarda görülen yaygın deri döküntülü hastalıkların listesinde beşinci sırada yer aldığı için bu adı almıştır. Ayrıca "tokatlanmış yanak" hastalığı olarak da bilinir. Çocuklarda en sık 5-15 yaş arasında görülür.
Beşinci hastalığın belirtileri nelerdir?
Beşinci hastalığa yakalanan bir çocuk, virüsle temas ettikten 4 ila 14 gün sonra belirtiler göstermeye başlar. Enfekte olan çocukların yaklaşık %80'inde döküntüden önce yaklaşık bir hafta boyunca çok hafif belirtiler olur. Bunlar şunları içerebilir:
- Hafif ateş
- Burun akıntısı
- Baş ağrısı
- Boğaz ağrısı
- Kaşıntı
- Mide bulantısı veya kusma
- İshal
Beşinci hastalığın en önemli belirtisi döküntüdür.
Döküntü:
- Önce yüz ve yanaklarda başlar ve parlak kırmızı renklidir.
- Sonra gövde, kollar ve bacaklara yayılır ve 2 ila 4 gün sürer. Genellikle "dantelimsi" bir görünümü vardır.
- Güneş ışığına, sıcağa veya soğuğa, ya da cilde zarar veren şeylere maruz kaldığında geri gelebilir. Bu birkaç hafta sürebilir.
- Ayak tabanlarında kaşıntı yapabilir.
Beşinci hastalığa yakalanan bazı kişilerde eklem ağrısı ve şişmesi de gelişebilir. Buna poliartrit sendromu denir. Bu yetişkinlerde, özellikle kadınlarda daha yaygındır. Bazı yetişkinlerde beşinci hastalığın tek belirtisi ellerde, ayaklarda veya dizlerde eklem ağrısı olabilir ve başka hiçbir belirti olmayabilir. Eklem ağrısı genellikle 1 ila 3 hafta sürer, ancak aylarca veya daha uzun süre devam edebilir. Genellikle uzun vadeli bir sorun olmadan geçer.
Beşinci hastalık nasıl bulaşır?
Beşinci hastalık, enfekte bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında burnundan ve boğazından çıkan sıvılarla bulaşır. Döküntü oluşmadan önce, yani "sadece ateşiniz ve/veya soğuk algınlığınız varmış gibi" göründüğünüzde en bulaşıcı dönemdesinizdir. Döküntü oluştuktan sonra bulaştırıcılık azalır, bu yüzden işe veya okula geri dönmeniz genellikle güvenlidir. Bağışıklık sistemi zayıflamış olan kişiler daha uzun süre bulaştırıcı olabilirler. Beşinci hastalık, kan veya kan ürünleriyle de bulaşabilir. Hamile bir kadın beşinci hastalığa yakalanırsa, virüsü bebeğine geçirebilir.
Beşinci hastalık nasıl teşhis edilir?
Hastalığın seyri, çocuğun döküntüsü "tokatlanmış yanak" döküntüsünü gördüğümüzde beşinci hastalık tanısı koyarız. Bazen kan testleri de yapmak gerekebilir. Hastalığı şiddetli geçiren veya genel durumu kötü görünen çocuklar için kan sayımı, enfeksiyon göstergeleri, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri de isteyebiliriz.
Beşinci hastalık nasıl tedavi edilir?
Beşinci hastalık bir virüsten kaynaklandığı için antibiyotikler işe yaramaz.
Tedavinin amacı şikayetleri hafifletmektir.
- İstirahat ve bol sıvı gıda almak
- Ateş ve huzursuzluk için ateş düşürücü (Calpol, Dolven vb) şurup vermek
- Gerekliyse kaşıntı için antihistaminik ilaç vermek
rahatlatıcı olabilir. Bu ilaçlar gerekli mi diye mutlaka doktorunuzun önerisini almalısınız.
Beşinci hastalığın komplikasyonları nelerdir?
Beşinci hastalık, genellikle sağlıklı olan çocuklar ve yetişkinlerde hafif atlatılır. Ancak bazı kişilerde parvovirus B19 enfeksiyonu ciddi sağlık komplikasyonlarına neden olabilir. Aşağıdaki durumlardan herhangi birine sahipseniz beşinci hastalıktan ciddi komplikasyonlar geliştirme riskiniz olabilir:
- Lösemi, kanser, organ nakli veya HIV enfeksiyonu gibi bağışıklık sisteminizi zayıflatan durumlar
- Orak hücreli anemi veya talasemi gibi kan hastalıkları
- Hamilelik
Hamileyseniz veya bağışıklık sisteminizi zayıflatan ilaçlar kullanıyorsanız ve beşinci hastalığa maruz kaldığınızı düşünüyorsanız doktorunuza başvurun.
Beşinci hastalıktan nasıl korunabilirsiniz?
Beşinci hastalığı önlemenin kesin bir yolu yoktur. Ancak aşağıdaki adımları izleyerek enfeksiyon riskinizi azaltabilirsiniz:
Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın.
Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu bir mendille kapatın.
Enfekte kişilerle yakın temas kurmaktan kaçının.
Enfekte kişilerin eşyalarını paylaşmayın.
Özellikle gebelerin ateşli döküntülü hastalığı olan çocuklarla yakın temasta olmaması gerekir.
Sonuç olarak, beşinci hastalık çocuklarda yaygın bir viral hastalıktır ve genellikle ciddi değildir. Ancak bazı durumlarda komplikasyonlara neden olabilir. Bu yüzden çocuğunuzda döküntü veya eklem ağrısı gibi belirtiler fark ederseniz, doktorunuza danışın.
Kaynaklar:
1. About Fifth Disease | CDC https://www.cdc.gov/parvovirusb19/fifth-disease.html
2. Fifth Disease in Children - Stanford Medicine Children's Health https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=f
