Psikoterapi türlerinden olan bilişsel davranışçı terapi, insan davranışlarını ve duygulanımlarını inceler. Kişinin olumsuz, işlevsel olmayan ve günlük hayatını etkileyen duygusal tepkileri yerine daha olumlu düşünce biçimleri oluşturulması amaçlanır. Detaylar yazımızda.
BDT, bilişsel davranışçı terapi sıklıkla kullanılan terapi yöntemlerindendir. 1960’lı yıllarda Aaron T.Beck tarafından gerçekleştirilmiştir. Genel olarak kişinin psikolojik sorunlarıyla bağlantılı veya onları sürdüren düşünce, duygu ve davranışları hedef alan ve iyileştirmeyi amaçlamaktadır. Kişinin davranış sürecini analiz ederek tanımasını sağlar ve farklı durumlara karşı meydana gele düşüncelerini, tepkilerini daha faydalı hale getirmeyi sağlar.
Ekolün davranışçı kısmı kişinin gözlemlenebilen uyumsuz davranışlarını belirler ve çeşitli terapi teknikleriyle uyumlu davranışlar kazandırmayı amaçlar. Bilişsel kısmı ise kişinin zihinsel süreçlerine bakmaktadır. Terapiyle kişinin kendisini zorladığı duyguları ve uygun olmayan davranışlara neden olan düşünceleri belirler ve kişiye gerçekçi düşünme yetisi kazandırmayı amaçlar.
BDT sayesinde kişi ruh halini olumsuz etkileyen davranışlardan uzaklaşır. Terapi boyunca öğrendiği sağlıklı düşünce ve davranış şeklini alışkanlık haline getirir ve kendisini daha iyi hisseder.
Terapist ile danışan beraber danışanın sorununu anlamaya çalışır. Mevcut sorunda danışanın düşünce, duygu, davranışları ve günlük hayatını nasıl etkilediği belirlenmeye çalışılır. Psikolojik problemlerin ve olumsuz duyguların geçmişte yaşadıkları olaylar ve durumlarla ilgisini ve sebebini araştırmak, bu duygular üzerine düşünerek sorunların üstesinden gelmeye çalışılır.
Terapi sayesinde danışan yaşadığı olumsuz duygular ve rahatsızlıklardan dolayı istediği fakat yapamadığı aktivitelerle terapiye katılımı sağlanır. Danışanın düşünceleri, ruh hali, davranışları geçmişe oranla daha etkili hale getirilmeye çalışılır. Kişinin sorunları çözerken baş etme yöntemlerinden daha faydalı çözümler üretilmesi temel amaçlardandır. Danışanın süreci incelenerek tedavi planı oluşturulur.
Bilişsel davranışçı terapinin temel ilkelerini şu şekilde sıralandırabiliriz:
Temelde bilişsel davranış üzerinde duygular etkilidir ve davranışlar, düşünce şeklini ve duyguları etkilemektedir. Bundan dolayı olayları algılama, yorum yapma, çeşitli anlamlar yükleme durumları farklılık gösterir. BDT ise bu durumları inceler ve yanlış algılama, yorumlamaya dayalı düşünceleri değiştirmeyi amaçlar.
Örneğin kişinin girdiği bir sınavda hata yapmaması gerektiğini söyler ve sonuçlarının onu olumsuz etkileyeceğini düşünerek kaygı, stres ve üzüntü hisseder. Buna bağlı olarak dikkati dağılabilir ve performansında azalma gözlemlenebilir. Kişiye ait otomatik düşünceler, ara inançlar, kurallar, temel inançlar incelerin ve bireyin daha sağlıklı düşüncelere ulaşılması sağlanır.
Otomatik düşünceler, kendiliğinden oluşan ve genellikle fark edilmeyen düşüncelerdir. Kişiye acı, veren duygusal tepkilere ve işlevsel olmayan davranışlara neden olmaktadır. Çoğunlukla yoğun duygu hissedilen anlarda meydana gelirler.
Ara inançlar ve kurallar, yaşantılar ve gözlemlerle kişi tarafından dile getirilmese de kişi farkında olmadan bu inanç ve kurallara göre hareket eder.
Temel inançlar ise olumlu ve olumsuz olarak iki şekilde gözlemlenir. Geçmiş deneyimlerden dolayı genellikle çaresizlik, değersizlik ve sevilmeme olarak oluşan inançlardır.
Danışanın problemleri anlaşıldıktan sonra terapist ve danışan bir sonraki aşamayı ve tedaviyi birlikte belirler ve böylece bir tedavi planı elde edilir. Tedavinin amacı kişinin problemlerle baş etme yöntemlerini daha yararlı hale getirmektir. Danışanın öğrendikleri terapi seansları içinde uygulanması istenebilir. Terapinin ne kadar süreceği terapist ve doktor tarafından beraber belirlenir. 2-3 seansın ardından hedeflere ne kadar sürede ulaşıldığı konusunda terapistte bir öngörü oluşmaktadır. Kimi danışanlarda 6-10 görüşme gibi kısa süre yeterliyken bazı durumlarda daha uzun süreli tedavi planı gerekmektedir. Eğer çok ağır bir kriz mevcut değilse haftada bir görüşme yapılır. Kişinin kendini daha iyi hissetmeye başlamasıyla bu süre 15 güne ve üç haftada bire çıkartılabilir. Danışanın terapide öğrendikleri uygulanma şansı verilir. Terapiden sonra 3,6,12 ay sonra güçlendirme seansı yapılır.
Bazı durumlarda ilaç tedavisi de uygulanabilmektedir. Bazen de iki durum birlikte ilerletilir. İlaç kullanılması gereken durumları terapist avantaj ve dezavantajlarıyla açıklayacaktır. Dilerseniz Bulut Klinik üzerinden online randevu ya da yüz yüze randevu alabilirsiniz.
