Yenilen besinlerin önemli bir kısmını oluşturan proteinler, kan yolu ile böbreklere gelirler. Böylece böbrekler filtre görevini üstlenerek zararlı maddeleri ayırır ve idrar yolu ile atar. Fakat bu sırada proteinleri dışarı atmaz. Ancak diyabet, hipertansiyon, böbrek bozuklukları durumunda böbrek fonksiyonlarında aksamalar olabilir. Bu durumlar sonucunda ise böbrekte protein kaçağı olmasına neden olur.
Normal şartlarda her gün bir miktar protein idrar yolu ile vücuttan atılır. Çocuklarda bu miktar; yaş, beslenme, fiziksel aktivite ve vücut ısısı gibi özelliklere göre değişir. Bebeklerde ve çocuklarda günlük olarak idrarla atılan protein miktarı;
Yenidoğanlarda: 15-70 mg
2. ve 12. Aylarda: 17-85 mg
2 ve 4 Yaşlarda: 20-121 mg
4 ve 10 Yaşlarda: 26-194 mg
10 ve 16 Yaşlarda: 29-238 mg olarak kabul edilir.
Bazı nedenlerden dolayı böbreklerden protein sızması sonucu idrarla normalden fazla protein atılmasına protein kaçağı denir. Böbreklerde oluşan protein kaçağı geçici, dönemsel veya kalıcı olarak meydana gelebilir. Dönemlik olanlar iyileşebileceği gibi kalıcı olanlar hasar nedeniyle kronik bir hal alabilir.
Protein kaçağı nedenleri birçok etkenden ötürü olabilir. Genel olarak iki ana grupta ele alınır. Bunlar; sürekli olarak protein kaçağı olması ve dönemlik protein kaçağı olması durumlarıdır. İki duruma ait nedenler ise şu şekilde sıralanabilir:
Sürekli olarak idrarda protein kaçağı olması var olan veya yeni gelişen böbrek hastalığının belirtisi olabilir. Çocuğun takip edilmesi ile protein kaçağı miktarının arttığı gözlemleniyorsa böbrek hastalığı da ilerliyor anlamına gelir. Ayrıca kalıcı proteinüri böbrek işlev kaybı için bir risk faktörü teşkil eder.
Böbrekteki protein kaçağı geçici olan vakalar genellikle iyi seyirlidir. Bu durum bir böbrek hastalığına işaret etmez. Genel olarak geçici türde idrarda protein kaçağı nedenleri ise şu şekildedir;
Yeteri kadar su içmemek (dehidrasyon)
Kalp yetmezliği
Hipertansiyon
Ateş
Havale
Ağır egzersiz
Stres
Hipovolemi
Aşırı soğuk havaya maruz kalmak
İdrar yolu enfeksiyonu
Geçirilen karın ameliyatları
Çocuklarda görülebilen idrarda protein kaçağı belirtileri şu şekildedir:
Göz kapaklarında şişlik
Karında ve bacaklarda şişlik
İdrarda kan (hematüri)
Köpüklü idrar
Baş ağrısı
Eklem ağrısı
Karın ağrısı ve ishal
İdrar yolu enfeksiyonu
Kan basıncında artma
İştahsızlık ve kilo kaybı
Saçlarda matlık
Tırnak diplerinde soluklaşma
Deride döküntü
Bu tür semptomlar diğer hastalıklar ile de karıştırılabileceği için kesin tanının hekim tarafından konulması önemlidir. İlk belirti göz dokusunun şişmesi ile başlar, bu yüzden göz çevresindeki şişliğin iyi bir şekilde değerlendirilmesi ve idrar tahlilinin mutlaka yapılması gerekir.
Teşhis için öncelikle çocuğun belirtilerine bakılır. Özellikle vücutta şişlik, idrarda kan, kilo kaybı ve iştahsızlık gibi bulgular çok önemlidir. Daha sonra aile öyküsü sorgulanır. Burada da aile bireylerinde böbrek hastalığı, görme bozukluğu veya diyaliz hastası olup olmadığına bakılmalıdır.
Bunun yanı sıra yapılan fiziki muayeneden sonra idrar testinde proteinüri bakılırken idrar enfeksiyonu olup olmadığı da bakılmalıdır. Sonrasında hekim gerekli gördüğü takdirde böbrek biyopsisi yapıp laboratuvarda incelemeye gönderilir. Ayrıca, sürekli idrar protein kaçağı bulunan çocukların Çocuk Nefrolojisi Uzmanına mutlaka yönlendirilmesi gerekir.
Proteinüri mutlaka tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Doğru tedavi uygulanabilmesi için protein kaçağının idrarda birkaç defa bakılması gerekir. İdrar kaçağının devamlı mı sürekli mi olduğu saptandıktan sonra çocukta altta yatan nedenin iyi analiz edilmesi önemlidir. Tedavi bu nedene yönelik olarak hekim tarafından planlanır. Genellikle ACE inhibitörleri ve ARB’ler protein kaçağının azaltılması için kullanılabilir. Ayrıca devamlı proteinürisi olan hastalarda; hipertansiyon, böbrek fonksiyon bozukluğu, ödem gibi bulgular mevcut ise hastaneye yatırılabilirler.
Dilerseniz konu ile ilgili videomuzu izleyebilirsiniz.
