Growth hormon ya da Soamtotropin olarak bilinen büyüme hormonu, hipofiz bezinden salgılanmaktadır. Kemik, kas ve organların büyümesinden sorumludur. Yeterli miktarda salgılanmaması büyüme geriliğine neden olmaktadır. Genellikle çocuklarda görülür ve doğuştan ya da sonradan meydana gelebilmektedir. Büyüme hormonu nedir? Eksikliği neden olur? Sorularının cevapları için yazımıza göz atabilirsiniz.
Büyüme hormonu, Growth hormon ya da Somatotropin olarak da isimlendirilmektedir. Hipofiz bezinin ön kısmındaki hücreler tarafından üretilen ve birçok aminoasidin bir araya gelerek oluşturduğu bir protein molekülüdür. Birçok vücut dokusunda etkilidir. Kemik, kas ve organların gelişmesinden sorumludur. Buna ek olarak vücut hücrelerinde protein sentez hızını, insülin direncini ve kana yağ asidi geçişini arttırmaktadır ve serbest yap asitlerinin sağlıklı kullanılmasında da görevlidir.
Büyüme düzeyi kişinin sağlık durumu hakkında da bilgi vermektedir. Çocuklukta yükselen büyüme hormonu, ergenlik döneminde en yüksek seviyeye gelmektedir. Yetişkinlik döneminde ise azalmaya başlar. Cinsiyet, yaş, protein, kan değerleri, uyku, fiziksel aktiviteler büyüme hormonunun salınımına etki eden faktörlerdir.
Büyüme hormonu, boy büyümesini, kemik kalınlığı, yumuşak doku büyümesini, protein üretimini, yağ dokusundan yağ asitlerini serbestlemesini, insülin direncini ve kan şekeri seviyesini arttırmaktadır.
Büyümeye etkisi insülin benzeri büyüme faktörü-1 yani İGF-1 ile gerçekleşmektedir. Karaciğerde ve uzun kemiklerin uç kısımlarında bulunan büyüme plakalarında üretilmektedir. Bu hormonun eksikliği ve beslenme yetersizliği durumlarında seviye düşer ve büyüme yavaşlamaya başlar. Büyüme hormonunun eksikliğine neden olan diğer faktörler şu şekilde sırlanabilir:
En önemli ve çoğu durumda tek belirti çocuklarda büyüme geriliğidir. Şiddetli olgularda cücelik görülebilmektedir. Çocuklarda ve yetişkinlerde görülen belirtiler birbirinden farklılık göstermektedir. Yetişkinlerde görülen eksiklik belirtileri:
Çocuklarda görülen belirtiler ise şu şekildedir:
Tedavide günlük sentetik büyüme hormonları kullanılmaktadır. Enjeksiyon, büyüme hızının gelişmesini devam ettirmek için düzenli olarak kullanılmalıdır. Doktor bırakılmasını söylemedikçe kullanılmaya devam edilmelidir. Kullanılacak doz, kilo ve vücut özelliklerinden dolayı kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Bundan dolayı dozları doktor belirler ve ergenlik döneminde hormona devam edip etmeyeceğini belirlemek için tekrardan test yapılır.
Cücelik durumu hipofiz bezinin yetersiz çalışması ya da hiç çalışmaması durumunda büyüme hormonunun salgılanmamasından kaynaklanır. Doğuştan ya da farklı hastalıklardan kaynaklanabilmektedir. Büyüme hormonuna bağlı oluşmuşsa erken teşhisle tedavi edilebilmektedir.
Devlik, büyüme hormonunun aşırı miktarda salgılanmasıyla oluşmaktadır. Dokular olması gerekenden daha fazla büyür. Kemik gelişimi tamamlanmadan meydana gelirse kişinin boyu 2,5 metreye kadar uzayabilmektedir. Bu duruma tümör neden oluyorsa cerrahi müdahale ile tedavi gerçekleştirilir.
