Başlarken belirtmek gerekir ki ateş, vücudun organizmaların zararlı etkilerine karşı geliştirdiği bir yanıttır. Vücudun savunma yollarından biridir ve bize karşı değil, bizim için çalışır. Ateş, sık görülen bir durum olmakla birlikte altta yatan bir enfeksiyon için uyarıcı olduğu içi önemlidir.
Vücut ısısı nasıl ölçülür?
Vücut ısısını ölçmek için koltuk altı, rektum, dış kulak yolu ve ağızdan biri kullanılabilir. Bu amaçla kullanılabilecek elektronik, civalı vb termometreler mevcuttur. Koltuk altından ölçülen ısıya göre ağızdan ölçülen 0.5 ºC, rektal (makattan) ölçülen ısı ise 1 ºC kadar daha yüksektir.
Isı koltuk altından ölçülürken; koltuk altının terli olması yanlış sonuçlar vereceğinden, ölçüm yapılmadan önce bu bölge kurulanmalıdır. Ölçüm yaparken termometre 3-5 dakika koltuk altında bekletilmelidir. Bu yöntemde 36-37 ºC arası değerler normal kabul edilir. Vücut sıcaklığının 37.2 ºC’den yüksek olması çocuğun ateşli olduğu anlamına gelir.
Rektal ölçülen ateş en doğru sonucu verir. Fakat rektal ateşin nasıl ölçüleceği hekim yada sağlık personelinin yanında yaparak öğrenilmelidir. Bu yolla ölçüm sonucu vücut sıcaklığının 38 ºC’den fazla olması yüksek ateş anlamına gelir. İshal gibi durumlarda yanlış yüksek sonuç elde edilebilir.
Kulak yoluyla ölçümün giderek daha popüler hale geldiği gözlenmektedir. Bu ölçüm şekli için üretilen cihazlar mevcuttur (kulak yoluyla ateş ölçümü için normal derece kullanılmamalıdır). Bu yöntemde 37.8 ºC’nin üzeri değerler yüksek ateş kabul edilmektedir.
Çocuğumun ateşi var, neler yapmalıyım?
Zamanla daha çok aile ateşi olan çocuğun daha kalın giydirilmesi değil, üzerindeki kalın kıyafetlerin çıkarılması gerektiğini biliyor hale gelmektedir. Ateşi olan çocuk mümkün olduğunca az ve hafif giydirilmelidir. Ilık su ile banyo yaptırmak ateşi düşürmek için izlenebilecek en iyi yöntemdir. Suyun ısısı 29-32 ºC arasında olmalıdır. Dirseğimizle kontrol ettiğimizde bizi rahatsız etmeyen (soğuk yada sıcak) suyun sıcaklığı doğru sıcaklıktır. Çok sıcak suyun ateşi düşürmede etkisi olmaz, çok soğuk su ise ani şoklara sebep olabileceğinden zararlıdır. Suya alkol veya sirke katmak veya çocuğun vücudunu alkollü veya sirkeli suyla ovmak da doğru bir yöntem değildir. Alkol, deriden emilebilir veya buharı nefes yoluyla vücuda girebilir ve zehirlenmeye sebep olabilir.
Ateş düşürücü ilaçlar yeni doğan bebekler dışındaki çocuklarda daha önce hekiminiz tarafından önerilen dozlarda verilebilir. Yenidoğan bebekler için ateş çok daha önemlidir. Üzerindeki kalın giyecekler çıkarılarak hekime başvurulmalıdır. Ateşi olan çocukların sıvı kaybı artacağı için sıvı kayıpları telafi edilmelidir.
Ateş yüksekliği özellikle küçük bebeklerde (ilk 3 ay) önemli bir hastalığın belirtisi olabilir. Ayrıca 1-5 yaş arası çocuklarda ateşli havale geçirilmesini tetikleyebilir. Genel durumu bozulan, huzursuzluğu olan, dalgın ve uykuya meyilli olan, hızlı ve zor nefes alması olan, kusan, cildinde kızarıklık, dudaklarında morarma olan, baş ağrısı eşlik eden ve 3 ay altında olup 38 ºC’nin üzerinde ateşi olan çocuklar mutlaka bir hekime gösterilmelidir.
Uzm Dr Sami, Akbuğa
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
