Tıbbi ismi lenfödem olan ve halk arasında fil hastalığı diye anılan rahatsızlık, kollarda ve bacaklarda oluşan şişlikler ile kendini gösterir. Genellikle genetik olarak gelişen hastalık, bazı vakalarda sonradan da oluşabilir. Vücut estetiğini bozması ve günlük hayatı zorlaştırması açısından, hem fizyolojik hem de psikolojik etkileri bulunur. Peki, fil hastalığı belirtileri nelerdir? Nasıl tedavi edilir? Detaylar yazımızda.
Lenfödem halk arasında bilinen ismi ile fil hastalığı, lenf bezlerinde tıkanmalar oluşması sonucu kol veya bacaklarda şişmeye neden olan bir hastalıktır. Hücrelerin arasındaki boşlukları dolduran lenf sıvısının dengeli kalabilmesi için devamlı olarak süzülerek kan dolaşımına katılması gerekir. Bu sıvı lenf sistemi tarafından kontrol edilir. Doğumsal anomaliler veya lenf kanallarında gelişen hasarlardan dolayı bu sıvı miktarında dengesizlik yaşanabilir. Bu durum lenf sıvısının boşlamasını engelleyerek kol veya bacaklardaki derinin altında birikmesine ve şişliklere yol açar. Lenf sisteminin doğru çalışmaması sonucu oluşan lenfödem uzun dönem süren kronik bir hastalıktır. Erken teşhis edilip hızlıca tedavisine başlanmaması hastalığın kötüleşmesine neden olabilir.
Fil hastalığının en karakteristik belirtisi şişliktir. Bu durum vücudun herhangi bir bölgesinde oluşabilse de en sık kol veya bacaklarda görülür. Meydana gelen bu deri altı şişlikleri hastalığın ilk zamanlarında geçici olabilir. Ancak, tedavisinin gecikmesi halinde zamanla kalıcı ve rahatsız edici bir hal alır. En sık görülen lefödem hastalığı belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Hastalığın sebep olduğu şişlikler basit değişikliklerden, kişinin hareket edemediği bir boyuta kadar ulaşabilir. Semptomların şiddeti vakadan vakaya değişkenlik gösterir.
Lenfödemin ana sebebi lenf sıvısının kan dolaşımına girmeyerek deri altında birikmesidir. En sık oluşma sebebi kanser tedavisi gören kişilerde lenf bezlerinin çıkarılmasıdır. Kanser hastası olan kişilerde kötü huylu tümörler, lenfatik damarları tıkayarak bu sıvının akışını önler. Bu durum da fil hastalığına yol açabilir. Bunların haricinde lefödeme sebep olan etkenler ise şu şekilde sıralanabilir:
Kollarında ya da bacaklarında şişlik olan kişiler aile hekimliklerine gittiklerinde eğer fil hastalığı şüphesi varsa daha kapsamlı bir muayeneye yönlendirilirler. Birçok vakada uzman hekimlerce hastanın öyküsü alınır ve fiziksel bir muayene yapılarak teşhis konulabilir. Hekim gerekli görürse şişen bölgelerde ölçümleme yapılır ve kan testleri istenebilir.Fil hastalığı tanısı konulması için yapılan diğer bir yöntem de biyo-empedans uygulamasıdır. Bu işlemde vücudun bazı bölgelerine elektrot ismindeki aygıtlar konulur. Küçük elektrik akımları verilerek deri altında biriken sıvının miktarı ölçülür. Bazı görüntüleme işlemleri ile de lenfödem hastalığı teşhis edilebilir. Lenfosintigram ismindeki özel bir cihaz ile vücuda özel bir boyar madde enjekte edilir. Böylece boyanın lenf sistemindeki hareketleri izlenerek tıkanıklığın olduğu yer tespit edilir. MR (manyetik rezonans görüntüleme) yapılarak da hastalıkla ilgili bilgi toplanabilir.
Hastalığın net bir tedavisi bulunmamakla birlikte, deri altında biriken sıvıyı en aza indirmek ve hastalığın neden olabileceği daha kötü hastalıklara karşı önlem almak için bazı tedaviler uygulanır. Bu tedaviye dekonjestik lenfatik tedavi denir. Tedavi lenfödemi ortadan kaldırmaz, ancak yol açabileceği komplikasyonları kontrol altına almayı amaçlar. Tedavide sıkıştırma (kpmpresyon) kıyafetleri giyilerek sıvının etkilenen uzuvdan uzaklaştırılması ve ödemin azalması sağlanır.
Ayrıca tedavi sürecinde bir dermotoloji uzmanından da destek alınır. Cildiye hekimi gerekli cilt bakımını ve temizliğini yapar. Bu sayede ciltte oluşabilecek enfeksiyon riski azaltılır. Düzenli bir şekilde egzersiz yapılarak da sıvının uzuvdan drenajının sağlanması amaçlanır. Egzersiz hastanın yaşına uygun olarak verilir. Sıvı drenajı için çeşitli masaj teknikleri de uygulanabilir. Bu uygulamaların tümü hastanın daha konforlu bir hayat sürmesi için yapılır. Hastalığın sebep olduğu şekil bozukluğu nedeniyle hastalar psikolojik sorunlar yaşayabilir. Bu durumda hasta uzman psikolog veya psikiyatriste yönlendirilebilir.
Fil hastalığı yani lenfödeme "Kalp ve Damar Cerrahisi" bölümü bakmaktadır. Dilerseniz Bulut Klinik üzerinden online randevu veya yüz yüze randevu alabilirsiniz.
