Karmaşık ve çok yönlü bir kavram olan insan zekası, geçmişten günümüze araştırılan konular arasında ilk sıralarda yer alır. Birçok alanı bulunan zekanın ölçümlenmesi ile ilgilenen araştırmaların doğruluğu tartışılırken, zihnin bir kısmını ölçümleyen testler günümüzde aktif olarak kullanılıyor. Peki, IQ testi nedir? Nasıl Yapılır? Detaylar yazımızda.
IQ veya zeka katsayısı, zekayı ölçümlemede kullanılan bazı standartlaşmış testlerin sonucuna göre belirlenen değerdir. Daha çok mantıksal zekaya yönelik olan bir sonuçtur. IQ’nun kapsadığı beceriler;
Şayet akıl, yaşamın kişiye sunduğu en doğru seçeneği bulabilme yeteneği ise zeka da aklı yaratıcı kullanma biçimidir denilebilir.
Zeka, tanımı birkaç şekilde yapılabilecek bir kavramdır. Psikolog Terman’a göre zeka, soyut bir şekilde düşünme becerisidir. Davis’e göre ise insanın yaşamda çıkan problemler karşısında edindiği bilgiler ile bu sorunları çözebilme yeteneğidir. En basit tanımı ile zeka, karşılaşılan yeni hallere uyum sağlamadır. Çok boyutlu bir fonksiyon olan zeka; dikkat, algı, bellek, öğrenme gücü, dil gibi birçok bilişsel süreci içine alır.
Zeka puanı;
IQ= (Zeka Yaş / Gerçek Yaş) x 100 formulü ile bulunur.
Zeka testi sonucuna göre bulunan skorun, aynı zeka testine ait ortalama puan tablosundaki karşılığı kişinin zeka yaşıdır. Örneğin; bir çocuğun takvim yaşı 6 olmasına rağmen kendini sözel ifade etme biçimi 7 yaşında çıkabilir.
Zeka, tek başına yukarıda yapılan tanımlarla sınırlı olmadığı gibi kendi içinde de birçok alanı bulunur. Bu anlamda Howard Gardner çoklu zeka kuramını geliştirerek 9 zeka alanı tanımlamıştır.
Iq testi, kişinin belirli bir zeka bölümünün uzman bir psikolog kontrolünde belirli kurallar dahilinde ölçümünü sağlayan bir testtir. Bu test, zeka türlerinden sadece sözel ve mantıksal-matematiksel zekayı ölçümleyebilir ve birçok çeşidi bulunur. Yapılan test ile kişinin entelektüel ve bilişsel yeteneklerini normal kabul edilmiş ölçüler ile karşılaştırma şansı bulunur. IQ ölçülürken bilimsel kabul gören bir zeka testi kullanılması gerekir. Bu sayede daha doğru bir sonuca varılabilir.
Zeka testleri oluşturulurken, nüfusu temsil ettiğine inanılan bir grup kişinin skorları kullanılır. Bunun için aynı yaşlarda farklı bölgelerde ve değişik sosyokültürel yapıdaki bireylere test yapılır. Daha sonra skor ortalaması 100 IQ alınarak yaş sabit tutulur. Ardından zeka testlerinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılarak tolumda kullanılabilir. Bu yüzden farklı bir ülkede kullanılmış zeka testi Türkiye’de güvenirlik testi yapılmadan kullanılamaz.
IQ testi bu alanda uzmanlaşmış psikologlar tarafından yapılır. Testi uygulayacak kişinin her bir farklı test için yeterli eğitim, deneyim ve bilgisinin olması gerekir. Bir test için sertifikasının olması diğerlerini de yapabileceği anlamına gelmez.
Test yapılırken uygulanacak çocuğun yaşına göre fiziksel ortamın olduğu bir yerde bulunulmalıdır. Çünkü çocuğun duygusal değişimleri veya kaygıları testi etkileyebilir. Bundan dolayı çocuğun karnının tok ve moralinin yerinde olduğu bir zaman seçilmelidir. Test yapılırken bunun bir sınav değil yalnızca değerlendirme olduğu bilinerek çocuğun kaygısı tetiklenmemelidir.
IQ testleri; Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı rehberlik araştırma merkezlerinde, aile sağlığı merkezlerinde, hastanelerde ve özel psikiyatri ve psikoterapi kliniklerinde uzmanlarca yapılabilir.
Iq testi sonuçlarının ne anlama geldiği şu şekilde sıralanabilir:
IQ puanları yüksek olan üstün yetenekli çocukları davranışları açısından ebeveynleri tarafından iyi izlenmelidir. Bu tür çocukların sahip oldukları bazı özellikler şu şekilde olabilir:
Bu özelliklerin çocuktan çocuğa değişim gösterebileceği unutulmamalıdır.
