Omurgayı meydana getiren omur kemiklerinde oluşan kırıklara, omurga kırıkları denir. Travmalar, yaralanmalar, osteoporoz veya kanser bu kırıklara neden olan etkenler arasındadır. Hastaların % 80’i 18-50 yaş arası kişilerden oluşur. Erkekler kadınlara nazaran 4 kat daha fazla omurga kırığı geçirme riskine sahiptirler. Peki, omurga kırıkları belirtileri nelerdir? Tedavisi nasıl yapılır? Detaylar yazımızda.
Omurga, 33 adet omur kemiğinden oluşur. Bu kemiklerin herhangi birisinde bazı nedenlerden dolyı oluşan kırıklara omurga kırığı(vertebra kırığı) denir. Omurga kırıklarının %64' ü bel ve sırt bölgesindeki omurga kemiklerinde meydana gelir. Bu kırıklar en yaygın T12 ve L1 omurga kemiklerinde görülür. Trafik kazaları, motosiklet kazaları, yüksekten düşmeler, ateşli silah yaralanmaları, spor kazaları, kemik erimesi (osteoporoz) bu tip kırıklara neden olabilir. Bu tür kırıklarda osteoporozun rolü büyüktür. Bilhassa yaşlı hastalarda yaşanan osteoporoz, omurga kemiklerindeki spongioz isimli yapıda bozulmaya yol açarak destek özelliğini yitirmesine ve kırık oluşmasına sebep olur. Omurgayı tutan kanserlerde türlerinde de, omurganın içinde gelişen tümör kemik yapısını bozarak kırığa yol açabilir. Omurlarda gelişen kırılmalar, kişinin postürünü bozarak ağrıya sebep olur.
Omurgada etkilenen bölgedeki omurilik ve sinirlerdeki hasara ve baskıya bağlı olarak belirtiler değişkenlik gösterebilir. Omurga kırığında belirtiler ciddiyetine göre aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
Kompresyon Fraktürü (Çökme Kırığı)
Kompresyon fraktürü (kompresyon kırığı) en sık görülen omurga kırığı tipidir. Bu tür kırıklarda, omurganın ön bölgesinde çökme meydana gelir. En sık L1 ve T12 omurga (vertebra) kemiklerinde çökme kırığı meydana gelir. Bu kırıkta oluşan çökme sonucu omurgada kamalaşma oluşur.
Burst Fraktürü (Patlama Tipi Kırık)
Burst fraktürü (burst kırığı) tipinde ise omurgada parçalı kırıklar oluşur. Oluşan kırık parçaları omurilik kanalına doğru ilerleyerek omurilikte ve sinirlerde tahribata sebep olabilirler.
Kırıklı-Çıkıklar
Bu türdeki kırıklar, daha ciddi travmalarda ortaya çıkar. Kırıklı çıkıklarda omurga kemiklerinin birbiri üzerindeki bağlantısı kopar ve diskte yırtıklar meydana gelir. Bu tür kırıklarda genellikle omurilik yaralanması da bulunur. Genellikle, cerrahi olarak tedavi edilir.
Omurgasında yaralanma meydana geldiğinden şüphelenilen bir hasta, en kısa zamanda hastaneye ulaştırılmalıdır. Hastaya yapılacak ilk müdahalenin, kaza anında ve nakil yapılırken, bilinçli ve eğitim görmüş personel tarafından uygulanması çok önemlidir. Çünkü hastanın doğru bir şekilde taşınmaması küçük bir yaralanmayı dahi bir ciddi bir hale getirebilir. Hastaneye gelen hastaya yapılacak tetkikler şu şekilde sıralanabilir:
Röntgen: Hastalara ilk yapılacak tetkiktir. Omurga kırıklarının tanısı röntgen ile basitçe konabilir.
Bilgisayarlı Tomografi: Bu tetkik kemiğe duyarlılığı olması nedeni ile travmalarda sıkça kullanılır. BT ile omurga kırıklarının tanısı kesin olarak konulabilir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Bu tetkik yumuşak dokular, bağlar, sinirler ve omuriliğin görüntülemesi için yapılır. Ayrıca omurilikte gelişen hasarlar radyolojik olarak görüntülenebilir.
Omurga yaralanmalarının tedavisi; yaralanmanın türüne ve omurilik hasarı olup olmadığına göre yapılır. Tedavi biçimi konservatif veya cerrahi olarak 2 şekilde uygulanır. Amaç; omurganın düzeltilmesi ve hastaların kısa bir zaman içinde eski faaliyetlerini ağrısız olarak yapabilmelerini sağlamaktır. Bu yaralanmalarda konservatif tedavi yalnızca, omurga kemiğinin ön kısmında çökme olan ve kemikleri birbirine bağlayan bağları yaralanmadan etkilenmemiş hastalara uygulanır. Bu tedavide yatak istirahati ve korse kullanılır. Omurga kırığı korse veya ortez kullanımı ile ortalama 3 ay gibi bir sürede iyileşebilir. Çökme kırıklarında, omurga kırığı oluştuktan sonra 2 ay içerisinde kemik içine kifoplasti veya vertebroplasti (kemik çimento tedavisi) enjekte edilerek tedavi uygulanabilir. Vertebroplastide, omurga kemiğinin içerisine sement enjekte edilir. Enjekte edilen sement içeride donar. Kifoplasti uygulamasında ise balon benzeri bir alet omurganın içerisinde şişirildikten sonra kemik içerisinde bir alan meydana gelir. Daha sonra sement enjekte edilir. Çöken kemiğin bir miktar daha yüksekliğinde artışa neden olabilir. Bu tedaviler cerrahın tercihine göre lokal veya genel anestezi ile kolayca uygulanabilen yöntemlerdir.
Kifoplasti ve Vertebroplasti Tedavisinin Riskleri Nelerdir:
Bu yöntemlerin haricinde, omurga kırıkları için bulunan bir diğer tedavi uygulaması da omurganın titanyum implantlarla sabitlenmesidir. Genel anestezi ile yapılan bu operasyonlar, genellikle arkadan yaklaşımlarla uygulanır. Transpediküler yöntemle omurgaya yerleştirilen vidaların rod adındaki bağlantı aparatlarıyla birbirine bağlanması ile omurgaların sabitlenmesidir. Omurilik ve sinirde meydana gelen kemik basılar, ameliyat esnasında dekompresif cerrahi ile kaldırılabilir.
