Radyoterapi Nedir?
Işın tedavisi olarak da bilinen radyoterapi, tedavi yöntemi olarak yüksek enerjili ışınların kullanılmasıdır. Elektromanyetik dalgalar arasında yüksek frekansa sahip, mor ötesi ışın olan X ışınlarının vücutta belirlenen bölgeye uygulanır.
Işınlar, kanser hücrelerinin çoğalmasına neden olan tümör DNS’sına zarar verir. Normal hücreler de radyasyondan zarar görseler de kendilerini onarmaktadırlar fakat kanser hücreleri bu onarmayı yapamamaktadır. Kanser ve çoğu hastalıklarda uygulanan bir yöntemdir. Radyoterapi, kısaca kanser hücrelerinin giderilmesi için uygulanan radyasyon türüdür.
Neden Uygulanır?
Kanser türlerinde ve bazı hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Tek başına ya da kemoterapiyle birlikte uygulanabilmektedir. Belirli dokulara rahatça ulaşabilmesi ve kanserli hücrelerde istenen etkinin oluşması önemlidir. Bazı durumlarda ise cerrahi işlemler sonrası destekleyici tedavi olarak tercih edilmektedir.
Radyoterapi Yan Etkileri Nelerdir?
Uygulanan radyasyona bağlı olarak etki ettiği alan, şiddeti gibi faktörlerle bazı yan etkilerine neden olabilmektedir. Bu etkiler birkaç hafta sonra ya da ikincil kanser oluşması gibi ciddi belirtilerle çıkabilmektedir. Yan etkiler:
- Bulantı, kusma
- Halsizlik ve yorgunluk
- Saç dökülmesi
- Ciltte döküntü
- Ciltte kuruluk
- Kaşıntı
- Deride soyulma
- İshal
- Ağızda kuruluk ve yutmada güçlük
- Ağız içerisinde yara oluşması
- Gözde kuruluk
- Kısırlık ya da cinsel bozukluk
- İdrar sırasında zorlanma
- Lenfödem ya da ikincil kanser oluşması
Radyoterapi Nasıl Yapılır?
İşlem öncesinde radyoterapi teknisyeni tarafından tedavi alanını belirlemek amacıyla hastanın cildinde işaretlediği çizgileri kullanır. Hasta tedavi masasına ya da özel bir sandalyeye oturur. Seansta odada 15-30 dakika kalınır ve radyasyon dozu verilmesi 1 ya da 5 dakika sürer. İşlem esnasında hasta ağrı hissetmez.
Gerekli olan doz hassas bir şekilde kişiye verilir ve vücutta doğru yere ulaşması için kişinin hareketsiz kalması önemlidir. Bunun için hastaya sabitleme işlemi yani tedavi edilen bölgede baş-boyun maskeleri, vakumlu yataklar, diz altı sabitleyicileri, omuz çekicisi kullanılır.
Teknisyen işlem sırasında, işlemin gerçekleştirildiği yerin yanındaki odada durur ve kontrol eder. Hasta bu süre içerisinde hoparlörden teknisyenle iletişim sağlar. Radyasyon görülmez ve sesi duyulmaz. Seans sırasında hasta rahatsızlık duyarsa teknisyeni bildirmelidir. İhtiyaç duyulduğu zaman cihaz durdurulabilmektedir.
Kullanım Amaçları
Adjuvan radyoterapisi, meme kanseri başta olmak üzere pek çok farklı kanser türünde uygulanmaktadır. Ameliyatla tümör dokusu temizlenir, adjuvan terapisiyle vücutta kalmış olma ihtimali olan kanser hücreleri yok edilmesi amaçlanır. Kanserin tekrar oluşması engellenmeye çalışılır.
Primer radyoterapi, ses telleri tümörü gibi kanser türlerinde tek başına uygulanır. Sadece radyoterapi uygulaması olarak da bilinen yöntemdir. Bazı hastalarda cerrahi girişim yerine de uygulanabilmektedir.
Palyatif radyoterapi, ileri evre kanser vakalarında veya kanserin diğer dokulara yayılmasında hastanın şikayetlerini azaltmak amacıyla uygulanır. Hastanın kanama, ağrı, nefes darlığı şikayetlerinin giderilmesi amaçlanmaktadır.
Radyoterapi Kimlere Uygulanır?
Kanser hastalarına uygulana bir yöntemdir. Kolorektal, akciğer, yumuşak doku kanserlerinde cerrahi operasyon öncesi, operasyon sonrası kanserin tekrarlamasını önlemek için uygulanır.
Cerrahi öncesinde tümörü küçültmek, cerrahi sonrasında vücutta mikroskop düzeyinde kalabilecek kanser hücrelerini temizlemek, hastalığın tedavisinde, kemoterapiyle birlikte uygulanabilmektedir.
Radyoterapi ve Kemoterapi Arasındaki Fark Nedir?
Belirli bir bölgeye uygulanan tedavi olan radyoterapi, belirli bir bölgenin ışınla tedavi edilmesidir. Kemoterapi ise tüm vücutta etkilidir ve çok küçük kanser hücrelerine etki eder.
Radyoterapi Saç Döker Mi?
Kafatasına uygulanmadığı sürece saç dökülmesine yol açmamaktadır. Saçlı bölge tedavi alanı içindeyse saç dökülme riski bulunmaktadır.
