Yumurtalık kistleri kadınlarda farklı yaşlarda yaygın olarak görülen tümörlerdir. Bu kistlerin bazıları zararsız olup kediliğinden yok olurken, bazıları ise kansere neden olabiliyor. Doğru teşhis edilip takibinin düzenli yapılması gereken yumurtalık kistleri nasıl tedavi edilir? Sizler için derledik.
Özellikle üreme çağındaki kadınlarda yumurtalık üzerinde oluşan kistlere, yumurtalık (over) kistleri denir. Bu kistler hakkındaki önemli nokta her tümör oluşumunun bir ilaç tedavisi ve ya ameliyat gerektirmediğidir. Çok büyük bir kısmı herhangi bir tedavi gerekmeden kendiliğinden kaybolan yapıdadır. Tedavi gerektirenler ise kendi kendine büyümeye devam edenler ve kanser ihtimali taşıyan kistlerdir. Bu oluşumlar farklı yaş gruplarına göre değişik oranda ve türde görülürler. Yani over kisteleri; ergenlik, üreme ve menopoz dönemlerinde farklı tiplerde oluşur. Yumurtalık kistleri çeşitleri şu şekildedir:
Fonksiyonel Kistler: Bu tip kistler yaygın olarak ergenlik dönemindeki 13-18 yaş aralığındaki bireylerde görülür. Genellikle cerrahi müdahale gerektirmeden kendi kendine kaybolur. Bu dönemde vücutta bulunan hormonlar dengesiz olabildiği için geçici kistler oluşabilir. Yine de bu kistlerin doktor kontrolünde takibinin yapılması gerekir. Nadir olsa da yumurtanın dönmesi (over torsiyon) veya kist rüptürü (patlaması) sorunları meydana gelebilir. Bu kistlerde takip dışında bir ilaç tedavisine ihtiyaç duyulmaz.
Germ Hücreli Tümörler: Ergenlik veya üreme çağındaki dönemlerde görülebilir. Bazı türlerinde ameliyat yeterli gelirken bazılarında yanı sıra kemoterapi de uygulanabilir. Daha çok solid kist şeklinde oluşur. Ultrasonda kendini belli ederek ayırt edilir.
Korpus Lutem Kistler: Bu tip yumurtalık kisti regl döneminde görülür. Yumurtlama (ovülasyon) ile ortaya çıkar. Bazen kanamalara neden olsa bile tamamı kendiliğinden yok olur.
Dermoid Kistler: Sıklıkla gebelik döneminde oluşur. Kist içerisinde; kıl, yağ, deri ve kemik gibi dokular bulunur. Bu kistler hızlıca yumurtalık dönmesine neden olarak acil ameliyat gerektirebilir.
Çikolata (endometriyotik ) Kistler: Endometriyotik kistlerin içindeki yapı erimiş çikolataya benzediği için halk arasında çikolata kisti denilir. En fazla üreme dönemindeki her 10 kadından birinde görülür. Bu dönedeki kadınların annelik planları olduğu için ameliyat kararı hemen verilmez. Ancak kist 9-10 cm gibi büyük bir boyutta v pelvik baskı yaparak şiddetli ağrı yapıyorsa cerrahi gerekebilir. Genç yaştaki hastalarda çikolata kistlerinde kanser riski düşükken yaş geçtikçe bu risk artar.
Over kistin en önemli nedeni hormanol düzensizliklerdir. Normal bir ovülasyon döngüsünde yumurtalıklar içlerinde yumurta hücresi taşıyan ve ebatları en fazla 3 cm’ye kadar olan folikül kistleri oluşur. Daha sonra ise yumurtalık kisti çatlaması olur ve yumurta ortaya çıkar. Bu yumurta sperm ile döllendiğinde gebelik oluşur. Döllenme olmaz ise ortalama 14 gün içinde regl kanaması olarak atılır. Fakat hormonal düzensizliği olan bir kadında bu doğal döngü olmaz ve bu kistler büyümeye devam ederse folikül kisti meydana gelir.
Minimal boyutlardaki kistler genellikle herhangi bir belirti vermez. Ancak rutin kontroller esnasında ultrasonda belli olur. Ya da yumurtalık kisti cinsel ilişki sırasında kanamaya neden olabilir. Bunların haricinde görülebilen over kist belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Doğru tedavi yöntemi için yumurtalık kisti MR görüntüsü, ultrason görüntüleri ve labaratuvar tetkikleri gibi bulunan her sonuç değerlendirmeye alınarak kombine bir değerlendirme sağlanır. Değerlendirme neticesinde ise kistin takibi veya cerrahi müdahalesine karar verilir.
Yumurtalık kisti tedavisi yapıldıktan sonra hasta 6 ay kontrol altında tutulur. Tedavi edilen kist kötü huylu ise tekrar etme olasılığı vardır. Fakat iyi huylu tümörlerin tekrarlama olasılığı çok düşüktür. Yine de hastanın periyodik tarama muayenelerini düzenli olarak yaptırması gerekir.
Kistler kronik haldeyken, anne adayında kist varken hamile kalınabilir. Nadir görülen çikolata kistleri ise hamileliğe engel olabilecek özelliktedir. Bu durum ise çikolata kist yapısının diğer dokulara yapışık olabilmesinden kaynaklanır. Yumurtalıkta kist olması, hamileliği kistin türüne göre etkileyebilmektedir.
